[video] Ballada o Janku Wiśniewskim
Ballada o Janku Wiśniewskim – ballada opisująca zastrzelenie Zbyszka Godlewskiego 17 grudnia 1970 w Gdyni, a w szerszym kontekście wydarzenia Grudnia 1970. Autorem tekstu (uznawanego często za anonimowy) jest Krzysztof Dowgiałło, muzykę skomponował w roku 1980 Mieczysław Cholewa, który, jak się później okazało, był tajnym współpracownikiem SB.
Treść
Inscenizacja marszu z ciałem Janka Wiśniewskiego na planie filmu Czarny czwartek. Ballada mówi o młodym chłopcu zastrzelonym 17 grudnia 1970 roku. Tego dnia załoga Stoczni Gdyńskiej po zakończeniu dzień wcześniej strajku została ostrzelana rankiem w drodze do pracy. Janek Wiśniewski nie jest postacią historyczną - jest nią Zbigniew Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w rejonie stacji Szybkiej Kolei Miejskiej Gdynia Stocznia. Jego ciało zostało przeniesione na czele pochodu ul. Czerwonych Kosynierów (dziś ul. Morska), tunelem pod peronami dworca Gdynia Główna, ul. Dworcową, ul. 10 Lutego i ul. Świętojańską pod siedzibę Miejskiej Rady Narodowej przy ul. Czołgistów (dziś Aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego). Autor ballady, nie znając prawdziwego nazwiska poległego, nazwał go Janek Wiśniewski.
Ballada o Janku Wiśniewskim
Chłopcy z Grabówka, chłopcy z Chyloni
Dzisiaj milicja użyła broni
Dzielniśmy stali i celnie rzucali
Janek Wiśniewski padł
Na drzwiach ponieśli go Świętojańską
Naprzeciw glinom, naprzeciw tankom
Chłopcy stoczniowcy pomścijcie druha
Janek Wiśniewski padł
Huczą petardy, ścielą się gazy
Na robotników sypią się razy
Padają dzieci, starcy, kobiety
Janek Wiśniewski padł
Jeden zraniony, drugi pobity
Krwi się zachciało słupskim bandytom
To partia strzela do robotników
Janek Wiśniewski padł
Krwawy Kociołek, to kat Trójmiasta
Przez niego giną starcy, niewiasty
Poczekaj draniu, my cię dostaniem
Janek Wiśniewski padł
Stoczniowcy Gdyni, stoczniowcy Gdańska
Idźcie do domu, skończona walka
Świat się dowiedział, nic nie powiedział
Janek Wiśniewski padł
Nie płaczcie matki, to nie na darmo
Nad stocznią sztandar z czarną kokardą
Za chleb i wolność, i nową Polskę
Janek Wiśniewski padł
Nawiązania
W wersji oryginalnej występują słowa: "...z czarną kokardą". Natomiast w filmie Andrzeja Wajdy Człowiek z żelaza Krystyna Janda śpiewa zmienioną wersję: "...z czerwoną kokardą". Słowa czwartej zwrotki: "...krwi się zachciało słupskim bandytom" są aluzją do znajdującej się w Słupsku szkoły milicyjnej. "Krwawy Kociołek" wymieniony w piątej zwrotce to Stanisław Kociołek, przez wyrażenie "kat Trójmiasta" skojarzony z zarządcami polskich miast okupowanych przez Niemcy w czasie II wojny światowej. Grabówek i Chylonia to nazwy dzielnic Gdyni.
Po upadku komunizmu ulicę Juliana Marchlewskiego, biegnącą wokół gdyńskiego portu przemianowano na ul. Janka Wiśniewskiego. Również w Gdańsku jedna z ulic nosi imię Wiśniewskiego.
W filmie Człowiek z żelaza w wykonaniu Krystynie Jandzie towarzyszą Jacek Kaczmarski i Przemysław Gintrowski. Interpretacja Krystyny Jandy znalazła się na jednej z jej płyt (Guma Do Żucia). Nagrania Ballady dokonał też punkowy zespół Nauka o Gównie.
W filmie Władysława Pasikowskiego Psy znalazła się scena, w której pijani funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa śpiewają Balladę niosąc na ramionach swojego zamroczonego alkoholem kolegę. Wywołało to szereg głosów oburzenia ze strony środowisk solidarnościowych i oskarżenia o szarganie świętości.
W filmie Antoniego Krauze Czarny czwartek balladę o Janku Wiśniewskim wykonuje Kazik Staszewski.
Treść
Inscenizacja marszu z ciałem Janka Wiśniewskiego na planie filmu Czarny czwartek. Ballada mówi o młodym chłopcu zastrzelonym 17 grudnia 1970 roku. Tego dnia załoga Stoczni Gdyńskiej po zakończeniu dzień wcześniej strajku została ostrzelana rankiem w drodze do pracy. Janek Wiśniewski nie jest postacią historyczną - jest nią Zbigniew Godlewski, zastrzelony w trakcie starć w rejonie stacji Szybkiej Kolei Miejskiej Gdynia Stocznia. Jego ciało zostało przeniesione na czele pochodu ul. Czerwonych Kosynierów (dziś ul. Morska), tunelem pod peronami dworca Gdynia Główna, ul. Dworcową, ul. 10 Lutego i ul. Świętojańską pod siedzibę Miejskiej Rady Narodowej przy ul. Czołgistów (dziś Aleja Marszałka Józefa Piłsudskiego). Autor ballady, nie znając prawdziwego nazwiska poległego, nazwał go Janek Wiśniewski.
Ballada o Janku Wiśniewskim
Chłopcy z Grabówka, chłopcy z Chyloni
Dzisiaj milicja użyła broni
Dzielniśmy stali i celnie rzucali
Janek Wiśniewski padł
Na drzwiach ponieśli go Świętojańską
Naprzeciw glinom, naprzeciw tankom
Chłopcy stoczniowcy pomścijcie druha
Janek Wiśniewski padł
Huczą petardy, ścielą się gazy
Na robotników sypią się razy
Padają dzieci, starcy, kobiety
Janek Wiśniewski padł
Jeden zraniony, drugi pobity
Krwi się zachciało słupskim bandytom
To partia strzela do robotników
Janek Wiśniewski padł
Krwawy Kociołek, to kat Trójmiasta
Przez niego giną starcy, niewiasty
Poczekaj draniu, my cię dostaniem
Janek Wiśniewski padł
Stoczniowcy Gdyni, stoczniowcy Gdańska
Idźcie do domu, skończona walka
Świat się dowiedział, nic nie powiedział
Janek Wiśniewski padł
Nie płaczcie matki, to nie na darmo
Nad stocznią sztandar z czarną kokardą
Za chleb i wolność, i nową Polskę
Janek Wiśniewski padł
Nawiązania
W wersji oryginalnej występują słowa: "...z czarną kokardą". Natomiast w filmie Andrzeja Wajdy Człowiek z żelaza Krystyna Janda śpiewa zmienioną wersję: "...z czerwoną kokardą". Słowa czwartej zwrotki: "...krwi się zachciało słupskim bandytom" są aluzją do znajdującej się w Słupsku szkoły milicyjnej. "Krwawy Kociołek" wymieniony w piątej zwrotce to Stanisław Kociołek, przez wyrażenie "kat Trójmiasta" skojarzony z zarządcami polskich miast okupowanych przez Niemcy w czasie II wojny światowej. Grabówek i Chylonia to nazwy dzielnic Gdyni.
Po upadku komunizmu ulicę Juliana Marchlewskiego, biegnącą wokół gdyńskiego portu przemianowano na ul. Janka Wiśniewskiego. Również w Gdańsku jedna z ulic nosi imię Wiśniewskiego.
W filmie Człowiek z żelaza w wykonaniu Krystynie Jandzie towarzyszą Jacek Kaczmarski i Przemysław Gintrowski. Interpretacja Krystyny Jandy znalazła się na jednej z jej płyt (Guma Do Żucia). Nagrania Ballady dokonał też punkowy zespół Nauka o Gównie.
W filmie Władysława Pasikowskiego Psy znalazła się scena, w której pijani funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa śpiewają Balladę niosąc na ramionach swojego zamroczonego alkoholem kolegę. Wywołało to szereg głosów oburzenia ze strony środowisk solidarnościowych i oskarżenia o szarganie świętości.
W filmie Antoniego Krauze Czarny czwartek balladę o Janku Wiśniewskim wykonuje Kazik Staszewski.
